Coğrafi Yapısı
Havran, Marmara Bölgesi’nin Güney Marmara Bölgesi içinde Balıkesir iline bağlı bir ilçedir. Yüzölçümü 559 km2 olan Havran’ın doğusu İvrindi ilçesi, batısı Edremit ve Burhaniye ilçeleri, kuzeyi Yenice ilçesi ve güneyi Burhaniye ve İvrindi ilçeleri ile çevrilmiştir. Deniz seviyesinden yüksekliği 33 metredir.
Havran civarındaki en yüksek dağlar Eybek dağı (1295 m.) ve Şap dağı (11000 m.) dır. Bunlardan başka ilçede bulunan diğer dağların yükseklikleri şöyledir: Kocadağ (1002 m.), Kaletepe (959 m.) Bakacak tepesi (840 m.).
İlçenin tek ovası alüvyonlardan oluşan ve Havran çayının iki yanında yer alan Havran ovasıdır. Yeraltı suyu ile sulanan incir ve narenciye bahçeleri yanında her türlü sebzenin yetiştirildiği verimli bir ovadır. Havran ilçesinin en büyük akarsuyunu Havran Çayı ve kolları teşkil eder. Edremit Körfez’inin doğusunda yer alır. Şap dağlarından doğarak Burhaniye yakınlarında Ege denizine sularını boşaltır.
Havran baraj yeri Havran ilçesinin 9 km. kadar doğusunda Aşağı Sarnıç köyünün 700 m. kadar mansabında Boğaz Ağzı mevkiinde Kocaçal tepe etekleri ile Çal Kayası tepesi etekleri arasında Havran çayı üzerindedir.
Balıkesir’e 80 km. uzaklıkta olan Havran, Edremit’e 7 km., Çanakkale’ye 143 km., İzmir’e ise 200 km. mesafededir. Deniz ve hava ulaşımını Edremit üzerinden sağlayan Havran’a en yakın demiryolu istasyonu Balıkesir’dedir. Havran ilçesi birinci derece deprem bölgesindedir.
İklim ve Bitki Örtüsü
Havran ilçesi genel olarak Akdeniz’in kontinental iklim tipi özelliklerin gösteren Ege denizi ikliminin tesiri altındadır. Yazlar sıcak ve az yağışlı kışlar ise ılık ve nisbeten yağışlı geçmektedir. En fazla yağış Kasım, Aralık, Ocak ve Şubat aylarında düşmektedir. Yağışların hemen hemen tamamı yağmur şeklindedir. Kış aylarında çok az kar yağışı görülür.
Akdeniz ikliminin tesiri altında bulunan bölgenin bitki örtüsü de bu şartlara uymak mecburiyetinde kalmıştır. Sert yapraklı daima yeşil, yaz kuraklığına alışkın, yaz kış yeşil rengini muhafaza eden karakteristik maki florası burada da manzaraya hakim durumdadır. Kekik, katırtırnağı, böğürtlen gibi dikenli bitkilerle gelincik, ballıbaba, ebegümeci, papatya v.s. gibi ot neviinden bitkilere çok rastlanır. Bütün bu bitkiler dışında sulak yerlerde az miktarda çınar, kavak, söğüt, atkestanesi, kızılağaç, kızılcık, sumak ve tesbih ağacı gibi nevilere de rastlanır. Kasabanın etrafı geniş zeytinliklerle kaplıdır.
Orman teşkil eden ağaçlar meşe, kayın, gürgen, çalı süpürgesi, karaağaç,kocayemiş, kızılçam ve karaçamdır.
Nüfus Durumu
TUIK tarafından Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Ulusal Adres Veri Tabanına göre yerleşim yerine yönelik yapılan 31.12.2010 tarih itibariyle nüfus sayımı sonuçlarına göre ilçemiz toplam nüfusu 28.050 olup, bu nüfusun 10.844’ü ilçe merkezinde, 17.206’sı Belde ve Köylerde yaşamaktadır.
İdari, Sosyal ve Ekonomik Durumu Hakkında Genel Bilgiler
- İlçede; 1 Belde, 26 Köy ve 4 Köy Bağlısı olmak üzere toplam 31 yerleşim yeri, İlçe Merkezinde 7 (Ebubekir, Hamambaşı, Camikebir, Yeni Mahalle, Çiğitzade , Tekke, Mescit) Büyükdere Beldesinde 4 Mahalle (Cumhuriyet, Dereikebir, Menderes, Sefa) olmak üzere de toplam 11 Mahalle bulunmaktadır. İlçenin tek beldesi olan Büyükderede Belediye teşkilatı 1987 yılında kurulmuştur. Mahalleler ile Köy ve Köy bağlılarında yerleşim genel olarak topludur.
- İlçemizin sanayisi tarıma dayalı olup; İlçemizde zeytin işleyerek zeytinyağı elde eden 16 adet Kontüni (otomatik), 2 adet Sulu Baskı zeytinyağı fabrikası ile 1 adet Prina (zeytin küspesi) ve 1 adet de Çiçek Yağı fabrikası bulunmaktadır.
İlçe merkezinde TARİŞ’e ait sofralık zeytin ve zeytinyağı üreten bir tesis bulunmaktadır. Ayrıca İlçe merkezine 2 km uzaklıkta Havran-Balıkesir karayolu üzerinde Türkiye İş Bankasına ait ANT GIDA (Fora Zeytincilik) Firmasının, sofralık zeytin ve zeytinyağı üretimi üzerine büyük bir tesisi bulunmaktadır. Bu tesis sadece ilçemizle sınırlı kalmayıp tüm bölgeye zeytincilik konusunda hizmet vermektedir. İlçemiz Çevre Yolu üzerinde genelde tamir ve bakım hizmetlerini ifa eden Küçük Sanayi Sitesi bulunmaktadır.
İlçemizdeki prina (zeytin küspesi) fabrikalarında da zeytin küspelerinden, benzol ile yıkama tekniği kullanılarak düşük evsafta zeytinyağı elde edilmektedir. Çiçek yağı fabrikasında da ham çiçek yağı işlenerek çiçek yağı elde edilmektedir. Ayrıca 2 firma tarafından zeytin eleği ve zeytin çizme makineleri üretilmektedir.
-Havranda ticaret de sanayi gibi tarıma dayalıdır. İlçede Ziraat Odası, Esnaf Odası ve Şoförler Odası bulunmaktadır. Ticaret Odası Edremit İlçesinde faaliyet göstermektedir. İlçemizde 1 adet Toptancı Hali mevcuttur. İlçenin Edremit İlçesine çok yakın olması küçük çaplı ticareti olumsuz yönde etkilemektedir.
Alışverişin yoğun olarak görüldüğü günler Cuma günleri kurulan meyve, sebze ve eşya pazarı ile Perşembe günleri kurulan Hayvan pazarının kurulduğu günlerdir.
Genelde çiftçi ve üreticiler yaz sezonunda ürünlerini anayol güzergâhında yol boyundaki satış yerlerinde değerlendirmeye çalışmaktadır. İlçemizde Esnaf Odasına 630, Ziraat Odasına 7388 ve Şoförler Odasına da 1666 kayıtlı üye bulunmaktadır. Ziraat Odasına kayıtlı 7388 üyenin 5953’ü aktif, 1435 ‘ü pasif durumdadır. Şoförler Odasına kayıtlı 1666 üyenin 326’sı faal 1340’ı pasif durumdadır.
Toplam arazinin ancak % 26’sı tarım arazisi olmasına rağmen Havran tipik bir tarım ilçesidir. Gelirinin büyük bölümünü tarım ve hayvancılıktan elde etmektedir. Tarım arazilerinin en büyüğü zeytinlik arazilerdir. Ekonominin temeli ve en önemli parçası zeytindir. Zeytin öyle bir konuma sahiptir ki halkın yiyeceği yakacağı ve ekmek parasıdır. 1.093.240 ağaç ve 7.861 hektarlık bir alana yayılan zeytin ağaçları ilçenin en çarpıcı görüntüsüdür.
Zeytin mahsulünde sırıkla hasat yaygın olduğundan periyodisite görünmesinden dolayı zeytin ağaçları 1 yıl mahsul yapmakta, 1 yıl yapmamaktadır. İlçe rekoltesi bazı yıllar 44 bin tona çıkarken bazı yıllar 4-5 bin tona düşmektedir. Ortalama yıllık üretim 25.000 ton civarındadır. 25.000 ton zeytinin yaklaşık 15.000 ton’u sofralık, 10.000 ton’u da yağlık olarak değerlendirilmektedir. Bu yıl zeytinyağı rekoltesinin verimli olması beklenmektedir.
İlçemiz ekonomisinde önemli kilometre taşlarından biriside mandalinadır. Yaklaşık 205.000 adet satsuma (Rize) mandalina ağacı bulunan ilçemizde yıllık üretim 9500 tondur. Yetiştirilmesi suya bağlı olan mandalina, sulanabilir alanların arttırılması ile daha geniş alanlarda üretileceği şüphesizdir. Zeytin arasında yetişebilmesi ve iyi uyum sağlaması bir avantajdır. Kısıtlı imkânlar içerisinde olmasına rağmen ekonomimizde 2. sırada olması oldukça büyük başarıdır.
Havran İlçesinde ekonomik öneme sahip bir diğer meyve de eriktir. Havran eriği çeşit literatürüne girmiş ve tanınmış bir eriktir. Erkenci ve beğenilen bir erik olduğu için iyi para yapar ve dış tüketim merkezlerinde geçerlidir. Diğer erik çeşitleri de mevcuttur.
Üretimi yapılan diğer meyve türleri şöyle sıralanabilir; Armut, ayva, badem, ceviz, Antep fıstığı, elma, kayısı, şeftali, nar, kiraz, incir, vişne, üzüm vb. Kırsal köylerimizde ise buğday başta olmak üzere, çavdar, arpa, çilek ve fasulye diğer önemli ürünlerimizdir. Yaklaşık 1.300.000 meyve ağacı varlığı ve yaklaşık 50.000 ton meyve üretimi vardır.
- İlçemizde; 5.100 adet büyükbaş, 25.000 adet küçükbaş olmak üzere toplam 30.100 hayvan vardır. İlçemizde Arıcılık yapan köy sayımız 16 olup, arıcı sayımız 240 kişidir. Yeni usul kovan sayımız 35000 civarındadır.Yıllık bal üretimimiz 500 ton civarındadır.
- İlçemiz, yer altı kaynakları ve maden potansiyeli bakımından ülkemizin önemli bölgeleri arasında yer almaktadır. Demir, Bakır ve Altın madenlerinin halen çıkarıldığı zengin ve önemli yataklara sahiptir. Eğmir Köyü civarında bol miktarda demir cevheri, Tepeoba Köyünde önemli ölçüde bakır madeni, Küçükdere Köyünde de zengin altın madeni ile kireç yatakları ve taş ocakları bulunmaktadır.
Ayrıca İlçemizde Sarnıç Köyü sınırları içinde Boğaz Ağzı mevkiinde Kocaçal Tepesi etekleri ile Çalkayası Tepesi etekleri arasında Havran Çayı üzerinde yapılan Havran Barajı mevcuttur. Barajın maksimum gölalanı 3.22 km2, maksimum su seviyesi 138 m, maksimum hacmi de 70 hm3 olup 3682 hektar arazinin sulanması planlanarak yapılmıştır. Körfeze baraj sayesinde gelecek sulamayla zeytin ürününde %50 ye varan artış beklenmektedir. Ayrıca zeytin-buğday, zeytin-mısır gibi zeytin arası ikinci ürün ekimi de artacaktır.
- Çanakkale Kahramanı Seyit Onbaşı’nın anısına, Havrana’a 10 km uzaklıkta bulunan Kocaseyit Köyüne yaptırılan ve 08 Eylül 2006 tarihinde açılan Kocaseyit Anıtı ve Müzesi ile Kocaseyit’in mezarı, İlçemize önemli bir kimlik kazandırmış, yerli ve yabancı ziyaretçilerin ilgi duyduğu yerlerden biri haline gelmiştir. İlçemizin tarihi dokusu bozulmamış evleri ve konakları görülmeye değer yerlerdendir.
Başta Atatürk’ün Havran’a geldiğinde misafir edildiği Terzizade Konağı olmak üzere 99 konut, 3 resmi daire binası, 3 adet yağ fabrikası, 16 adet çınar ağacı ve 10 adet palmiye Kültür Bakanlığınca koruma altına alınmıştır.
Eski yazarların “manzarasında ölümü sevimli gösteren bir cazibe vardır” diye tarif ettiği Havran Mezarlığı da sahip olduğu mezar taşlarıyla ilgi çekmektedir. Ayrıca havası, suyu ve yeşilliği ile göz kamaştıran Hanlar, Serhat ve Eybek kışlası mesire yerleri, Havran barajı bölgesi de özellikle yaz aylarında çevre halkının uğrak yerleri arasındadır.
-İlçemizde Faaliyet Gösteren Spor Kulüpleri: Havran Fatih Belediye Spor : Atletizm, Futbol 1. Küme, Güreş ve Tenis branşlarında faaliyetler yürütmektedir. Çeşitli branşlarda başarıları bulunmaktadır. Küçükşapçı Spor : Amatör futbol 2. ligine katılıyor.
Ferdi sporcularımız 2012 yılının başında Okul Spor Klüpleri kurularak atletizm, güreş, tenis, voleybol, basketbol ve okçuluk branşlarında faaliyet göstermektedir.
İlçemizde 2012 yılında 250 kişilik seyirci kapasiteli kapalı spor salonu faaliyete geçmiştir. Spor salonumuzda badminton, güreş, taekwando, masa tenisi, basketbol, voleybol antrenman ve müsabakaları yapılmaktadır.